Το μυθοπλαστικό ταλέντο του Νίκου Φώσκολου…
Ο Νίκος Φώσκολος ήταν, είναι και θα είναι ένα μεγάλο
κομμάτι της ιστορίας του ελληνικού κινηματογράφου και της ελληνικής τηλεόρασης.
Το έργο του ήταν πληθωρικό και μια προσπάθεια να απογραφεί, εν είδει
απολογισμού, θα ήταν, αν όχι ατελέσφορη, σίγουρα μακροσκελής και κουραστική.
Τώρα που εκείνος πέρασε στην ιστορία, ας σταθούμε σε εκείνα τα δημιουργήματά
του που νίκησαν το χρόνο και ξεχωρίζουν μέχρι σήμερα…
Το θεατρικό «Ο Θάνατος θα ξανάρθει» θα μπορούσε
ίσως να χαρακτηριστεί ως το αριστούργημά του. Ένα αστυνομικό έργο, που ανέβηκε
πρώτη φορά στο θέατρο το 1959 και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1961, για
να καθηλώνει σε κάθε εποχή τους τηλεθεατές με την εξαιρετική πλοκή και το
συγκλονιστικό τέλος του μυστηρίου. «Το έργο του θα το ζήλευε και αυτή η
κορυφαία συγγραφέας αστυνομικών έργων, η Αγκάθα Κρίστι…», είχε γράψει
χαρακτηριστικά, για το πρώτο θεατρικό ανέβασμα του έργου, ο κριτικός Άλκης
Θρύλος στη «Νέα Εστία».
Η ταινία «Το Χώμα βάφτηκε Κόκκινο» (1965), σε
σενάριο του Νίκου Φώσκολου και σκηνοθεσία του Βασίλη Γεωργιάδη,
προκρίθηκε από την Αμερικάνικη Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών ως υποψήφια για
Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας!
Η «Υπολοχαγός Νατάσσα» (1970) είναι η ταινία που
κράτησε για περίπου 30 χρόνια το ρεκόρ εισιτηρίων στην ιστορία του ελληνικού
κινηματογράφου. Έκοψε, μόνο στην Αθήνα, 757.124 εισιτήρια (όταν ο πληθυσμός της
ήταν κατά το 1/3 μικρότερος από σήμερα)! Μια δραματική πολεμική περιπέτεια, στην
οποία καταλυτική ήταν η παρουσία της Αλίκης Βουγιουκλάκη, σε έναν ρόλο
με μεγάλες υποκριτικές απαιτήσεις, διαφορετικό από αυτούς με τους οποίους την
είχε λατρέψει το ελληνικό κοινό. Η ταινία προβλήθηκε σε όλα τα μέρη του κόσμου,
ακόμη και στην Ιαπωνία, ενώ το 1980 παίχτηκε με επιτυχία και από το “BBC2”!
Η τηλεοπτική σειρά «Άγνωστος Πόλεμος» έχει περάσει
εδώ και δεκαετίες στη σφαίρα του μύθου. Προβλήθηκε την περίοδο 1971 – 1974 από
την κρατική τηλεόραση, φτάνοντας μέχρι και το 92% (!) τηλεθέασης – ένα ποσοστό
που δεν θα καταγραφεί ποτέ ξανά.... Οι δρόμοι άδειαζαν και όλοι έσπευδαν να
βρεθούν μπροστά στους τηλεοπτικούς δέκτες, μαρτυρούν όσοι έζησαν την περίοδο
εκείνη, στην οποία η τηλεόραση έκανε τα πρώτα της βήματα στην Ελλάδα. Ο Άγγελος
Αντωνόπουλος, βασικός πρωταγωνιστής της σειράς, μου αφηγείται: «Ο
“Άγνωστος Πόλεμος” αναφερόταν στο αλβανικό έπος. Τα ’71, ’72, ’73, ’74, απείχαν
30 χρόνια από το αλβανικό έπος. Τα γεγονότα του, τα οποία εξιστορούσαμε εμείς
μέσα στο σίριαλ, οι περισσότεροι θεατές τα είχαν ζήσει! Και ερχόντουσαν την
επομένη της προβολής του επεισοδίου στο θέατρο, στο καμαρίνι, έκλαιγαν και μου
έλεγαν: “Κύριε Αντωνόπουλε, χτες το βράδυ αναφερθήκατε στο τάδε γεγονός,
στην τάδε μάχη. Ήμουν εκεί εγώ!”. Συγκλονιστικό… Ύστερα, ο Φώσκολος σ’ αυτά
τα θέματα είχε μια δύναμη, ήταν μεγάλος μάστορας, ήξερε να “αρπάζει τον θεατή
από τα μαλλιά”!». Δυστυχώς, τα επεισόδια της σειράς δεν έχουν διασωθεί από
την κρατική τηλεόραση. Σίγουρα, στη σημερινή εποχή, της ένδειας σεναρίων, θα
άξιζε να “ξαναγεννηθεί” με νέους ηθοποιούς. Για την ιστορία, ας σημειωθεί ότι,
παρότι ο «Άγνωστος Πόλεμος» κόπηκε από τη χούντα έξι μήνες πριν από την
πτώση της, δεν έλειψαν οι μεμψίμοιροι που προσπάθησαν, αβάσιμα, να συνδέσουν
την επιτυχία του με το πολεμικό θέμα και το τυραννικό καθεστώς…
Η «Λάμψη» παραμένει μέχρι σήμερα η μακροβιότερη
σειρά της ελληνικής τηλεόρασης. Προβλήθηκε για 14 ολόκληρα χρόνια, από το 1991
έως το… 2005, από τον τηλεοπτικό σταθμό «ANT1» και, ουσιαστικά, αποτελεί το κύκνειο άσμα του δημιουργού.
Αποτελεί ειρωνεία της τύχης ότι είναι και αυτό για το οποίο δέχθηκε τις
σκληρότερες επικρίσεις. Η αχίλλειος πτέρνα των προηγούμενων έργων του, οι
πομπώδεις και ενίοτε υπερβολικοί διάλογοι, επεκτάθηκε σε όλο το “σώμα” του
συγκεκριμένου –όπως και στο «Καλημέρα Ζωή», που προβαλλόταν από το 1993
έως το… 2006 από τον ίδιο σταθμό–, με συνέπεια ένα αμφιλεγόμενο καλλιτεχνικό
αποτέλεσμα, που προκάλεσε τη λοιδορία του σεναριογράφου. Οι
διάλογοι “ξέφυγαν”, για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις μιας καθημερινής σειράς,
που προβαλλόταν για χρόνια, με συνέπεια και την αλλοίωση των αρχικών χαρακτήρων
της… Ακόμα κι έτσι, όμως, με αυτές τις σειρές, ο Φώσκολος κατάφερε να κερδίσει
την πρώτη θέση στις τηλεθεάσεις και να τη διατηρήσει για χρόνια. Απαλλαγμένος
από την πίεση των καθημερινών επεισοδίων, μας θύμισε το μεγάλο του ταλέντο,
ανόθευτο από αφύσικους διαλόγους, στο μόλις 17 επεισοδίων σίριαλ «Εις
Θάνατον», που προβλήθηκε το 1997, πάλι από τον «ANT1».
Στην πραγματικότητα, το μοναδικό μυθοπλαστικό ταλέντο του Νίκου Φώσκολου
καταγράφεται σε όλες σχεδόν τις ταινίες στις οποίες υπέγραψε το σενάριο, είτε
τις σκηνοθέτησε ο ίδιος («Οι Σφαίρες δεν γυρίζουν πίσω» (1967), «Η
Λεωφόρος του Μίσους» (1968), «Αγάπη και Αίμα» (1968), «Πεθαίνω
Κάθε Ξημέρωμα» (1969), «Ορατότης Μηδέν» (1970), «Υπολοχαγός
Νατάσσα» (1970), «Εν Ονόματι του Νόμου» (1970), «Με Φόβο και
Πάθος» (1972), «Αιχμάλωτοι του Μίσους» (1972) «Έξοδος
Κινδύνου» (1980), «17 Σφαίρες για έναν Άγγελο» (1981) κ.ά.) είτε
αξιόλογοι συνάδερφοί του, όπως ο Γιάννης Δαλιανίδης («Δάκρυα για την
Ηλέκτρα» (1966), «Το Παρελθόν μιας Γυναίκας» (1968), «Όταν η
Πόλις Πεθαίνει» (1969)), ο Ντίνος Δημόπουλος («Κατηγορώ τους
Ανθρώπους» (1966), «Κοινωνία, Ώρα Μηδέν» (1966), «Πυρετός στην
Άσφαλτο» (1967), «Κοντσέρτο για Πολυβόλα» (1967)), ο Βασίλης
Γεωργιάδης («Οργή» (1962), «Το Χώμα βάφτηκε Κόκκινο» (1965) κ.ά.) και άλλοι σκηνοθέτες («Το Κάθαρμα» (1963), «Η Κραυγή»
(1964), «Η Λεωφόρος της Προδοσίας» (1969), «Η Ζούγκλα των Πόλεων»
(1970), «Εσχάτη Προδοσία» (1971) κ.ά.). Κοινωνικά και δικαστικά
δράματα, αστυνομικές και πολεμικές περιπέτειες, που θα προβάλλονται για πάντα
από την τηλεόραση, απορροφώντας τους τηλεθεατές στις ιστορίες τους, μέχρι η
ευρηματική πλοκή του Νίκου Φώσκολου να δώσει την τελική λύση…
Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της εφημερίδας «University Press» στις 4 Νοεμβρίου 2013:
http://www.universitypress.gr/νικοςφωσκολος/
http://www.universitypress.gr/νικοςφωσκολος/
